Waarom je lichaam soms 'aan' blijft staan

Wanneer je zenuwstelsel niet meer terugschakelt naar rust

In de vorige blogs vertelde ik hoe je lichaam spanning aanmaakt om je te beschermen en hoe het zenuwstelsel bepaalt wanneer je in actie bent en wanneer je mag herstellen.

Maar veel mensen merken dat hun lichaam moeite heeft met die laatste stap.

Ze weten dat ze veilig zijn, dat het weekend is, dat de situatie voorbij is, dat het allang niet meer nodig is om alert te zijn. En toch voelt hun lichaam anders.

Je voelt het aan je schouders.

Aan je ademhaling.

Aan je gedachten die maar doorgaan.

Aan de onrust in je buik of borst.

Aan het gevoel dat je lichaam nog niet uit mag.

In deze blog leg ik uit waarom dat gebeurt en waarom dat niets met zwakte of “niet kunnen ontspannen” te maken heeft.

Kleine momenten van veiligheid en ontspanning helpen je zenuwstelsel schakelen naar herstel

Je lichaam reageert sneller dan je gedachten

Dit is de kern van bijna alles wat je in deze reeks gaat lezen.

Je lichaam reageert op veiligheid en dreiging voordat jij erover hebt nagedacht.

Dat gebeurt via een systeem dat voortdurend scant:

Ben ik veilig genoeg om te ontspannen, of moet ik nog beschermen?

Dat systeem is razendsnel en volledig onbewust.

Je kunt het niet overrulen met logica.

Daarom kun je rationeel weten dat alles in orde is, maar toch een lichaam hebben dat:

• hoog ademt

• gespannen schouders heeft

• alert voelt

• pijn vasthoudt

• moeilijk tot rust komt

• nog steeds aan staat

Je gedachten zijn allang verder.

Je lichaam nog niet.

Waarom dat systeem soms blijft hangen

Er zijn vier belangrijke redenen waarom het zenuwstelsel soms niet automatisch terugschakelt naar ontspanning.

1. Het lichaam heeft langere tijd spanning opgeslagen

Zoals je in de eerste blog las: spanning stapelt.

Na jaren van doorzetten, zorgen, perfectionisme, aanpassen of steeds sterk moeten zijn, bouw je spanningslagen op.

Je lichaam leert dan dat alertheid de veilige stand is.

Het systeem kiest liever voor zekerheid dan voor ontspanning.

Zelfs wanneer het allang niet meer nodig is.

2. Er is geen echte herstelruimte geweest

Dit gaat over het heden.

Veel mensen hebben rustmomenten die geen echte rust geven:

• je doet niets, maar je lichaam staat nog aan

• je zit stil, maar je ademhaling blijft hoog

• je bent vrij, maar je hoofd draait door

• je ligt op de bank, maar zit nog in werkstand

Het lichaam krijgt dan te weinig signalen dat ontspanning veilig is.

3. Het zenuwstelsel raakt sneller geactiveerd door prikkels

Na een lange periode van alertheid wordt het systeem gevoeliger.

Het reageert dan op kleine dingen:

• een geluid

• een berichtje

• een verwachting

• sociale druk

• interne druk zoals perfectionisme of pleasen

• een situatie die je aan iets ouds herinnert

Het lichaam kiest sneller voor bescherming, omdat het dat jarenlang zo heeft gedaan.

4. Oude ervaringen leven nog voort in je lichaam

Dit hoeft geen groot trauma te zijn. Het kan ook voortkomen uit:

• lang verantwoordelijk zijn geweest

• een jeugd waarin je je moest aanpassen

• een relatie waarin je op eieren liep

• periodes van verlies, ziekte of stress

• momenten waarop je weinig steun voelde

• situaties waarin je jezelf wegcijferde

Je lichaam onthoudt deze periodes niet als verhaal, maar als spanning.

Je kunt mentaal allang verder zijn, maar toch een lichaam hebben dat reageert alsof het nog steeds moet beschermen.

Hoe dit eruitziet in het dagelijks leven

Veel mensen herkennen zich in een of meer van deze situaties:

• Je werkt niet meer, maar je lichaam voelt nog alsof je midden in de werkweek zit.

• Je bent veilig, maar je ademhaling blijft hoog en snel.

• Je hebt vakantie, maar je lichaam voelt nog steeds aan.

• Je komt thuis na een drukke dag en zit op de bank, maar het duurt uren voordat je zakt.

• Je wil ontspannen, maar je lichaam is druk, alert en gejaagd.

• Je voelt pijn of spanning op momenten dat je eigenlijk rust hebt.

• Je bent moe, maar niet in slaap moe, omdat je systeem nog in actiestand staat.

Dit zijn geen karaktertrekken.

Dit is je zenuwstelsel dat je beschermt.

Ook als dat niet meer nodig is.

Wat dit met BSR te maken heeft

BSR werkt op het zenuwstelsel, niet op de spieren.

De zachte releases geven het lichaam een duidelijk signaal:

Het is veilig genoeg om te zakken.

Er hoeft niets vastgehouden te worden.

Je mag de beschermstand loslaten.

Veel mensen merken daarom na een sessie:

• diepere ademhaling

• daling in spanning die ze niet eens doorhadden

• meer rust in hoofd en lichaam

• meer ruimte in borst en buik

• een gevoel van thuiskomen in het lichaam

Niet omdat spieren worden losgemaakt, maar omdat het zenuwstelsel weer weet hoe ontspanning voelt.

Dat is essentieel voor herstel.

Deze blog maakt deel uit van een reeks van 40 artikelen over het zenuwstelsel, spanning, oude patronen en het natuurlijke herstellend vermogen van het lichaam. De serie vormt het fundament onder mijn manier van werken binnen Body Stress Release en biedt verdieping en handvatten voor wie meer invloed wil krijgen op herstel en wil ontdekken wat er in het lichaam gebeurt.

Volgende keer

In de volgende blog vertel ik hoe het zelfherstellend vermogen werkt en waarom je lichaam altijd probeert om terug te keren naar balans, zelfs als spanning zich jarenlang heeft opgebouwd.

Vorige blog: Hoe je zenuwstelsel werkt.

Volgende blog: Wanneer je interne alarmsysteem af gaat